Miasto Rządowe Radziejów

Wstęp do opisu miasta Radziejów (miasto Rządowe) z 1851 roku. Miasto w granicach administracyjnych powiatu włocławskiego, Guberni Warszawskiej Królestwa Polskiego.

Zapis oryginalny: „W pierwotnych czasach należało do dóbr biskupa Płockiego, i przywilejem Kaźmirza I Księcia Kujawskiego w roku 1252 do stopnia miasta wyniesionem zostało. Syn tegoż Władysław Łokietek będąc jeszcze Książęciem Kujawskim nadał mu w roku 1298 prawo niemieckie, a później Królem zostawszy, przywileje onego znacznie rozszerzył. W roku 1452 Radziejów był jeszcze miastem biskupiem, później niewiadomo jakim sposobem przeszedł na własność Królewską i otrzymał grodowego Starostę.

Zamek, o którym dzieje niekiedy wspominają, zbudowany był na wyniosłości pod samem miastem. Budowla ta wcześnie bardzo zniszczoną została, gdyż nie istniała już w czasie wojen Szwedzkich, i ślad onego dochował się jedynie w nazwie wzgórza, które lud dotychczas zamczyskiem zowie. Założenie Kościoła farnego w Radziejowie przypisują Kaźmirzowi I Książęciu Kujawskiemu. Ma on rzeczywiście postać wielce starożytną, lubo stawianym jest w stylu jaki się u nas dopiero w pół wieku później upowszechnił, co ztąd pochodzić może, że Radziejów położonym będąc blizko granicy Krzyżackiej, prędzej od Niemców smak budowniczych przejmował…”