Projekt herbu m. Włocławek – 3
Koniec XIX wieku do 1914 roku to okres utrwalenia symboliki i dalszy postęp w heraldyzacji wizerunku z infuła biskupią na środkowej wieży oraz barwach: czerwonej , złotej i srebrnej, które nawiązywały do symboli narodowych zakazanych przez zaborcę. Przedstawienia barwne przełomu XIX i XX wieku cechuje niekonsekwencja kolorystyczna herbu Włocławka.
Takimi barwnymi przedstawieniami herbu miasta są symbole umieszczone na sztandarze powołanej w 1874 roku Włocławskiej Ochotniczej Straży Ogniowej oraz na proporcu utworzonego w 1886 roku Włocławskiego Towarzystwa Wioślarskiego.
Na sztandarze Włocławskiej Ochotniczej Straży Ogniowej, który otrzymała w darze ufundowanym ze społecznych składek w 1885 roku widnieje mur z trzema wieżami w kolorze srebrnym, infuła biskupia i brama – złote, oraz czerwone pole tarczy (ilustracja 13).
Wyobrażeniem na proporcu WTW jest blankowany mur z trzema wieżami w kolorze różowym (?), biała infuła biskupia, a podwoje szare (ilustracja 14).
Zachowana w bardzo złym stanie etykieta jednego z wyrobów „Fabryki Wód, Wódek i Rektyfikacji Spirytusu L. Bauera” założonej w 1878 roku przy ul. Brzeskiej we Włocławku. Napisy w j. polskim i j. rosyjskim. W 1897 roku zaborcy wprowadzili monopol na przetwory spirytusowe co skutkowało likwidacją fabryki. Herb Włocławka z Corona Muralis. Na etykiecie również wyraźna czerwona tynktura tarczy herbowej (ilustracja 15).
Wskrzeszenie heraldyki na terenach Królestwa Polskiego i rosnąca świadomość znaczenia symboli w życiu społeczeństwa spowodowały, że władze zaboru podjęły próbę zrusyfikowania symboliki miast środkowej Polski. Jednak w przypadku Włocławka władze guberni warszawskiej zdecydowały, że herb miasta zostanie zachowany. Widniejący na blankietach, dokumentach, dyplomach rzemieślniczych, świadectwach mistrzowskich, publikacjach książkowych i prasowych oraz pochwałach szkolnych, herb Włocławka drukowany był w wersji graficznej bez wskazania barw. Utrwalił natomiast wyobrażenie herbu z infuła biskupią.
Przykładami są:
Sygnatura Fabryki Fajansu Teichfeld & Asterblum z przełomu XIX i XX wieku. W sygnaturze na wyrobach fajansowych zawarte godło Włocławka (ilustracja 16).
Herb z corona muralis na medalu wybitym z okazji 25-lecia Włocławskiego Towarzystwa Wioślarskiego we Włocławku. Rok 1911 (ilustracja 17).
Herb na odznace Ochotniczej Straży Ogniowej we Włocławku sprzed 1914 roku (ilustracja 18).
Godło Włocławka na liście czeladniczym Urzędu Starszych Zgromadzenia Zdunów we Włocławku datowany na 26 stycznia 1913 roku (ilustracje 19 i 20).
Powołany przez miejscowe społeczeństwo Komitet Obywatelski tuż po wybuchu I wojny światowej przejął zarządzanie we Włocławku. Pieczę nad bezpieczeństwem sprawowała podległa bezpośrednio Komitetowi Milicja Obywatelska. Do powszechnego użytku wprowadzono barwy narodowe (białą i czerwoną). Zmieniono godło Włocławka używane na pieczęciach lokalnych władz od połowy 1915 roku, który posiadał napisy w j. polskim i j. niemieckim: Magistrat Miasta Włocławka, Stadt Wloclawek. W polu pieczęci widniało godło z murem z ciosów kamiennych. Tłok tej pieczęci zachował się w zbiorach Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku (ilustracja 21).
W listopadzie 1916 roku ogłoszono deklarację powołującą do istnienia Królestwo Polskie. Rozpoczęło się tworzenie samorządów terytorialnych i tym samym wprowadzanie symboli narodowych, ziemskich i miejskich. Już w lutym 1917 roku przeprowadzono pierwsze wybory do rady miejskiej Włocławka, a w marcu rozporządzeniem gubernatora warszawskiego j. polski stał się językiem urzędowym w Królestwie. Na pieczęci miejskiej zaczęto stosować legendę polską – Magistrat Miasta Włocławka oraz godło z murem ceglanym. Taki tłok pieczęci zachował się w zbiorach Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej.
Na Książce Rzemieślniczej czeladnika kunsztu zduńskiego wydanej przez Urząd Starszych Zgromadzenia w 1919 roku odciśnięty jest wzór takiej pieczęci. Legenda w języku polskim: Magistrat Miasta Włocławka oraz godło z murem ceglanym i infułą biskupią na środkowej wieży. Na infule krzyż równoramienny (ilustracja 22).
Ciekawie prezentuje się herb wykonany w blasze mosiężnej z początku XX wieku, zidentyfikowany jako symbol umieszczany na framudze drzwi w magistracie miejskim. Posiada dwa niewielkie otwory usytuowane w górnej i jeden w dolnej części metaloplastyki, co może wskazywać, że był mocowany na gwoździe. Prawdopodobnie stosowany w okresie I wojny światowej. Wyobrażeniem jest mur blankowany z bramą, nad nim trzy wieże również blankowane, na środkowej wyższej i szerszej infuła biskupia z krzyżem (ilustracja 23).
